Μάτιασμα: Τι λέει η επιστήμη;

Γράφει η Μαρία Πατσιλίβα

Φυλαχτά, γαλάζιες χάντρες, ξόρκια και πολλά άλλα προληπτικά μέτρα λαμβάνουν όσοι θέλουν να προφυλαχτούν από το «κακό μάτι». Μπορεί να θυμίζει κυνήγι μαγισσών, όμως το «ξεμάτιασμα» αποτελεί καθημερινή πρακτική χιλιάδων ανθρώπων.

Αυτός που ματιάζεται αναφέρει συμπτώματα σωματικά, όπως πονοκέφαλο, αδιαθεσία, ζάλη, χασμουρητά, ναυτία και αποδίδεται στη βλαπτική επίδραση της όχι απαραίτητα κακοπροαίρετης ματιάς ενός τρίτου ατόμου. Η διάγνωση γίνεται με ποικίλους τρόπους, ο πιο διαδεδομένος είναι με νερό και σταγόνες λαδιού. Όσο για τη θεραπεία, αυτή γίνεται λεκτικά, από γνώστες του ξεματιάσματος. Στη συνολική της μορφή λοιπόν θυμίζει ασθένεια.

Οι ψυχοκοινωνικές επιστήμες δίνουν τη δική τους εκδοχή στη βασκανία. Η ψυχιατρική την κατατάσσει στα πολιτισμικά συνδεόμενα σύνδρομα και απαντάται σε χώρες της Μεσογείου. Η κοινή της ονομασία είναι «mal de ojo», δηλαδή «αρρώστια του ματιού». Η όραση, η οποία θεωρείται η σημαντικότερη των αισθήσεων, προσδίδει στο μάτι, ως όργανό της, ιδιαίτερη δύναμη. Μια υπόθεση λοιπόν είναι πως μέσα από το βλέμμα του ‘Αλλου’ επιβεβαιώνεται η ύπαρξή μας. Έτσι, αυτός που ματιάζεται, μειώνει το κενό ανάμεσα στον εαυτό του και στους συνανθρώπους του και εντάσσεται στο κοινωνικό σύνολο. Η τεχνική του ξεματιάσματος, με το άγγιγμα και το ενδιαφέρον από τον «θεραπευτή», ευνοεί τη σωματική και συναισθηματική επαφή. Με λίγα λόγια εξυπηρετεί τον ασθενή, για να λάβει κοινωνική και συναισθηματική επιβεβαίωση.